Cắt bớt đặc quyền của VFA

Lý giải vì sao hạt gạo VN vẫn lao đao trên thị trường quốc tế, đời sống nông dân trong nước vẫn bấp bênh, TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, cho rằng cách bán “hàng chợ” của doanh nghiệp (DN) xuất khẩu gạo đã gây nhiều thiệt thòi cho chính DN, nông dân và xã hội.

“... Tiền thầy bỏ túi”

“Thay vì mua cầm chừng, thời điểm này (giá rẻ) là cơ hội tốt để các DN mua lúa về trữ, chờ tới vụ đông xuân có giá tốt tung ra bán” - ông Bảnh nói. Nguyên nhân một phần là do hệ thống kho chứa và khả năng tài chính của DN hạn chế, DN đợi đến khi giá gạo thế giới tăng mới huy động mạng lưới thương lái thu mua ồ ạt. Do nông dân thiếu cả kho chứa lẫn kỹ thuật bảo quản nên lúa thường bị ẩm vàng, thương lái thừa cơ đó ép giá nông dân.

GS-TS Nguyễn Văn Luật, nguyên viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, cho rằng các DN chỉ lo túi tiền của họ, còn khó khăn thì đẩy hết cho nông dân. Theo ông Luật, vì lúa dễ bảo quản hơn gạo nên lẽ ra DN phải mua lúa dự trữ nhưng họ chỉ trữ gạo là chính, còn lúa cứ để tồn ứ trong dân. Các nhà nông học cho rằng với cách làm này DN ung dung “tiền thầy bỏ túi”, còn nông dân thì “sống chết mặc bây”!

Nông dân VN vẫn chưa thoát nghèo dù luôn ở bên “bờ xôi ruộng mật”

Trao đổi với phóng viên Báo NLĐ chiều 29-9, ông Nguyễn Minh Nhị, nguyên chủ tịch UBND tỉnh An Giang, bức xúc nói: “VN là một cường quốc xuất khẩu gạo nhưng những người làm ra lúa gạo lại là thành phần nghèo nhất.

Tại sao giá bán lúa gạo không do Chính phủ và nông dân quyết định mà phó thác cho một tổ chức xã hội nghề nghiệp như VFA? Nông dân là chủ thể trong nhiệm vụ bảo đảm an ninh lương thực quốc gia nhưng quyền lợi chính đáng của họ thì không được ai bảo đảm cả!”.

Trong khi đó, hội nông dân là cơ quan có trách nhiệm chăm lo quyền lợi của nông dân, song vai trò hẹp, chỉ dừng lại ở việc chỉ đạo, điều hành sản xuất nên không can thiệp được đầu ra sản phẩm.

TS Lê Văn Bảnh cho rằng nếu như cơ chế điều hành xuất khẩu gạo không được sớm đổi mới thì nhất thiết phải bổ sung ngay đại diện hội nông dân vào VFA để bảo vệ quyền lợi của người trồng lúa.VFA chỉ là cơ quan tư vấn cho các DN xuất khẩu, vì thế không nên được ban quá nhiều đặc quyền như hiện nay.

5-10 năm nữa mới có vùng lúa nguyên liệu

Ý tưởng tạo vùng lúa nguyên liệu ở ĐBSCL đã được đề cập từ lâu nhưng đến nay chưa thành hình. TS Lê Văn Bảnh cho biết hiện Viện Lúa ĐBSCL đang phối hợp với Trường Đại học Cần Thơ làm đề án liên kết vùng, liên kết 4 “nhà” trong sản xuất lúa gạo.

Trong đó, đề án thực hiện từ khâu giống, kỹ thuật canh tác (để giảm chi phí, tăng thu nhập), nâng cao giá thành, liên kết trong hợp tác, tập huấn cho nông dân về kỹ thuật sản xuất mới... để tính tới chuyện xây dựng thương hiệu cho hạt gạo.

Theo mô hình liên kết vùng, các tỉnh sẽ thông tin cho nhau trồng giống lúa gì phù hợp, diện tích bao nhiêu... Tuy nhiên, các nhà khoa học không làm được khâu này nên viện sẽ liên kết với Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ để điều hành. Theo ông Bảnh, nếu làm tốt những việc trên thì trong 5 - 10 năm nữa mới hy vọng hình thành vùng lúa nguyên liệu cho xuất khẩu.